Forty i my: grudnia 2019

Fort VII w Łobaczewie.Foto : G.Maciuk 2012 r

Przeczytałem i przejrzałem przewodnik, którego autorem jest- A.M.Suworow-"Fort V i inne forty Twierdzy Brzeskiej". Rok wydania- Brześć 2013.
Spotkałem tam ciekawe plany fortów, w tym,Fortu VI Terespol i Fortu VII w Łobaczewie. O planie tego drugiego chciałbym opowiedzieć więcej.

U góry napis-"Twierdza Brześć Litewski."
Niżej-"Plany dziewięciu oddzielnych umocnień z umiejscowieniem na nich oznaczonych budowli."
U góry z lewej strony napis drukowany-"Oryginalne plany wszystkich dziewięciu brzeskich fortów zbudowanych w okresie lat 1877-1888 i stanowiących pierwszy pierścień twierdzy."

Plan Fortu VII Łobaczew w zbliżeniu.

Wykaz obiektów fortu w zbliżeniu.
Zamieszczone w tej pozycji plany pochodzą ze strony-ibrest.ru
Plan Fortu VII w Łobaczewie znajduje się na stronie 26, w trzecim rzędzie-pierwszy po lewej.

Jest to najstarszy plan Fortu VII w Łobaczewie z jakim dotychczas się spotkałem.

Czerwonymi liniami wskazałem poszczególne obiekty fortu na planie. Nazwy obiektów wyszczególnionych w tej ramce przetłumaczyłem na język polski i naniosłem na plan.

Plan sporządzono na podstawie wzorcowego projektu Fortu z 1879 roku opracowanego przez Główny Zarząd Inżynieryjny Ministerstwa Wojny Rosji.
Fort ma narys pięcioboku. Od czoła i boków-przedpola, jest obrysowany stokiem- usypanym wzniesieniem ziemnym. Za stokiem w kierunku fosy wodnej fortu znajduje się droga kryta- pierwsza zewnętrzna linia obrony pozwalająca też ukryć przed nieprzyjacielem ruchy wojsk własnych.
Od tyłu- zapola, przebiega droga dojazdowa do fortu. Po zewnętrznej stronie tej drogi, od strony południowej-w kierunku Terespola, na planie naniesiony jest ceglany dom komendanta fortu. Obok domu, na planie widnieje drewniana wiata na drewno, dalej drewniane pomieszczenie WC.
Na wysokości wjazdu do fortu- przy tej samej drodze, mamy oznaczony budynek przeznaczony dla potrzeb artylerii, dalej dom drewniany do dyspozycji dwóch młodszych oficerów (subaltern) ,następnie budynek stajni dla koni. Fort dookoła otoczony jest fosą wodną-kolor niebieski.
Z drogi dojazdowej, wchodzimy przez most nad fosą i kaponierę szyjową na teren fortu.
Będąc na dziedzińcu widzimy oznaczone punkty symetryczne- dwie studnie.
Za nimi w formie prostokąta zaznaczone na czerwono zostały ceglane koszary.Obiekt zapewniający byt załodze.Znajdowały się tam między innymi:kuchnia,stołówka,noclegownia,magazyn broni, areszt i WC.
Patrząc na wprost, za koszarami znajduje się wejście do prochowni,i dalej ceglana kaponiera czołowa.
Wewnątrz fortu, po obrzeżu, w pewnej odległości od fosy narysowano wał wysoki dla stanowisk artylerii, który przecięty został w poprzek trawersami-poprzecznicami.W sumie trawersów jest osiem ,po cztery z każdej strony.Pełniły one ważną rolę w obronie obiektu.Zabezpieczały wał przed większymi zniszczeniami ostrzału artylerii wroga. W ceglanych trawersach chroniły się załogi własne podczas ostrzału nieprzyjaciela ,a jednocześnie szybko z nich wybiegały- na wał, aby podjąć obsługę dział ,w przypadku konieczności obrony.
W dwóch narożnikach części środkowej narysu, widzimy ,wejścia do prochowni i dalej do półkaponier.
Plan jest ciekawy i wartościowy.Pogłębia zakres wiadomości o tym obiekcie, w blogu i poście popularyzującym tematykę fortyfikacyjną na naszym terenie.
Pewien niedosyt poznawczy może wynikać stąd,że brak jest daty sporządzenia tego zestawu planów i autora tej pracy.

Następne plany pochodzą z zasobów-" Kompleksu Memorialnego Twierdza Brzeska-bohater"-Brześć.
Reprodukcję planów otrzymałem od Aleksandra Korkotadze-pracownika Muzeum i za jego zgodą mogę te plany przedstawić w tym poście.*
Na samej górze- tytuł dokumentu-" Twierdza Brześć Litewski."
W rogu po prawej stronie-"Dokument II.Dodatek do raportu Nr 4485. 24-grudnia 1899r."
Podtytuł-"Plan dziewięciu oddzielnych umocnień, półstałych prochowni , skazmatowanych izb dla jednego z pułków 2 Dywizji Piechoty,cegielni,połowy artyleryjskiego parku ciężkiej artylerii,Intendenckiego osiedla- (wojskowego nadzoru),ze wskazaniem wszystkich inwestycji oznaczonych NN zgodnie z Wykazem Wojskowych budowli."
Na dole po prawej stronie-"Naczelnik Oddziału Inżynieryjnego Twierdzy Brześć Litewski.
Generał Major"-podpis nieczytelny.

Plan Fortu VII Łobaczew w zbliżeniu.
Na plan ten nie została naniesiona kaponiera szyjowa-czyli obiekt, który w planie z przewodnika figuruje pod liczbą porządkową 700 i zaznaczony jest na czerwono po obu stronach, za mostem nad fosą.
W wykazie- foto poniżej, kaponiera szyjowa figuruje, ale na planie jej brak.

Opis rozmieszczenia obiektów na terenie dziewięciu Fortów Twierdzy Brzeskiej.
Tytuł dokumentu-"Zestawienie wszystkich budowli oznaczonych NN zgodnie z Wykazem Wojskowych inwestycji,dziewięciu oddzielnych umocnień,półstałych prochowni, skazmatowanych izb dla jednego z pułków 2 Dywizji Piechoty,cegielni,połowy artyleryjskiego parku ciężkiej artylerii,Intendenckiego osiedla-(wojskowego nadzoru)."
Na dole, pierwszy po lewej,-"Zestawił Kierownik Pracowni Kreślarskiej Inżynier Kapitan"-podpis nieczytelny.
Drugi po prawej-"Naczelnik Oddziału Inżynieryjnego Twierdzy Brześć Litewski.
Generał Major"-podpis nieczytelny.

Wykaz obiektów Fortu VII w Łobaczewie w zbliżeniu.

Szkic planu rozbudowy Fortu VII z 1911r. Autorem projektu był:kapitan inżynier Michał W.Misztowt,który służył w Twierdzy Brześć-Litewski od 1909 r.Podpis po prawej stronie dokumentu.

Skład prochowy w Terespolu.

W tym zestawie planów jest też plan-"Pośredniego składu prochowego po stronie Terespola".
Liczba porządkowa,660-"Prochownia".760-"Kamienna studnia".758-"Wartownia".759-"Pomieszczenie przy wartowni".
Pierwszą prochownię -Twierdzy Brzeskiej, po zachodniej stronie Bugu,-obecnie w Terespolu, Rosjanie wybudowali -prawdopodobnie, pod koniec wieku XIX. Ceglano-ziemna prochownia zlokalizowana była, koło obecnego polsko-białoruskiego drogowego przejścia granicznego Terespol-Brześć.
Prochownia ta została- częściowo, zniszczona w 1944 roku przez wycofujące się oddziały niemieckie.
Dalsze przeobrażenia- po wojnie, spowodowały,że obecnie bardzo trudno doszukać się tu śladów tego obiektu.

Prochownia na mapie z 1907 roku.

Ta prochownia na mapie z 1911 r.

*-Dziękuję koledze Aleksandrowi Korkotadze za pomoc i udostępnienie zestawu planów i wykazu obiektów, z" Memorialnego Kompleksu Twierdza Brzeska-bohater"-Brześć-Białoruś.

http://www.wwii-photos-maps.com/aerialmiscellaneous/slides/Brest-Lov%20%2021-06-40

(zdjęcie umieszczone za zgoda autora strony)

Prochownia widoczna na zdjęciu,które zostało wykonane z niemieckiego samolotu zwiadowczego-21 .06. 1940 roku.

Przybliżona lokalizacja pierwszej prochowni- po zachodniej stronie Bugu, na współczesnym planie
miasta TERESPOL.

Foto;10.03.2018 r.

Wjazd na teren fortu-w głębi koszary.Foto: lipiec 2016 r.

Koszary szyjowe.Foto;10.02.2017r.

Foto;15.06.2017 r.

Koszary od czoła.Widoczna stara zabudowa koszar-mur ceglany i wyżej zabudowa betonowa po modernizacji fortu lata 1912-13. Foto;10.02.2917

Foto; styczeń 2013 r

Pozostałości przyczółków mostu nad fosą-po lewej stronie.Tuż za mostem była kaponiera szyjowa-widoczna na zdjęciu czarno-białym z 1915 roku-wykonanym ze sterowca-w dalszej części tego posta.
W głębi koszary szyjowe.
Foto;Listopad 2019 r.

W 1910 roku stanowisko komendanta Fortu VII w Łobaczewie objął:Michał Stanisławowicz Krepowicz i zamieszkał w tym domu.Oto jak w swoich wspomnieniach- to wydarzenie, opisała jego córka.

"W 1910 r., w lutym, tata został mianowany komendantem fortu nr 7, położonego cztery wiorsty(ok.4 km) od fortu. Pamiętam, jak moja matka płakała i nie chciała wyjeżdżać mówiąc, że to taki zaścianek i nuda, ale musiałam się podporządkować, bo to był awans i trochę uszczęśliwił mojego ojca. Ja też nie chciałam wyjeżdżać, pamiętam, że myślałam, że też będę się tam nudzić, ale nie pytano mnie o to. Pamiętam, jak przyjechaliśmy do tego fortu, jaki tam panował chaos i paskudztwo. Duży, ładny, mały domek z mnóstwem budynków gospodarczych, wielkie błotniste podwórko pełne gratów, wielki, goły, wyrwany z ziemi ogród z wyrwanymi drzewami i gnojówką na środku. Pokoje były gołe, dudniące, niewygodne i brudne, a całe miejsce znajdowało się w stanie ruiny. Nie mogłam uwierzyć, że przed nami mieszkał tam jakiś człowiek; pachniało stęchlizną i nie nadawało się do zamieszkania. O poprzedniku mojego ojca krążyło wiele dowcipów; był to drugi Pluszkin(postać z powieści,N.Gogola-"Martwe dusze"-chorobliwy skąpiec,żałujący sobie i innym ), który gromadził różne niepotrzebne graty, kawaler, niechluj, który nie miał pojęcia o wygodzie i czystości. Byłam przerażona, po prostu przerażona po naszym wesołym mieszkanku w twierdzy, i nie mogłam sobie wyobrazić, że to wszystko może się udać. Wydaje mi się, że płakałam też z tego powodu w towarzystwie mamy. ( wspierając mamę).
Pamiętam, jak tata uspokajał mamę, mówił jej, że wszystko się ułoży, że wszystko zostanie naprawione, posprzątane i wyrzucone, że ona też będzie mogła się ustatkować, wygodnie urządzić, zająć się domem i być prawdziwą gospodynią. Ale na mamę to nie działało. Kobietę trudno jest przekonać.
Ale rzeczywiście tata miał rację, w bardzo krótkim czasie wszystko zaczęło wyglądać inaczej, wszystko zostało usunięte z podwórka, z ogrodu, zlikwidowano sterty obornika, mieszkanie zostało wyremontowane i zaczęto je urządzać i meblować. Moja mama nie tęskniła za bardzo, ponieważ miała wszelkie możliwości, aby odwiedzić twierdzę i Brześć, kiedy tylko chciała. Nie minęło więcej niż kilka miesięcy, a już zawarliśmy znajomości, sąsiedzi, zawiadowca stacji i dróżnik,(zawiadowca stacji Terespol był wtedy- pan Filippowicz, a mistrzem drogowym Roman Płatonowicz Andrejew) bardzo miłe, sympatyczne rodziny, z którymi do dziś mam tylko najlepsze wspomnienia."

Rodzicami Michała Krepowicza byli:Stanisław Krepowicz (1840-1919) ,ojciec,Polak,katolik i matka Nadieżda Iwcowa Ikowa(1850-1911)-Rosjanka,prawosławna.Odwiedzili oni syna gdy ten był komendantem fortu w Łobaczewie.

Tłumaczenie własne;K.Niczyporuk

Komendant Fortu VII-Michał Stanisławowicz Krepowicz.

Żona Michała S.Krepowicza z córką.

Dziękuję-A.Korkotadze,za udostępnienie.

Dawny dom komendanta fortu pełni funkcję mieszkalną nadal.Foto;sierpień 2019 r.

Na domu-nowe kominy i dach.Foto;20.05.2022r

Kaponiera czołowa osłonięta nasypem ziemnym.Foto;19.11.2019 r.

Kaponiera czołowa.Foto;21.05.2018 r.

Kaponiera czołowa zimą.Foto;10.02.2017 r.

Po lewej stronie od drogi krytej pozostałości stoku.Foto;08.2019r

Pozostałości drogi krytej.Po prawej stronie kaponiera czołowa.Foto;29.08.2019 r.

Foto;18.06.2021r.

Foto;czerwiec 2015 r.

Bok półkaponiery z widoczną starą ceglaną zabudową i nowszym betonowym przykryciem wykonanym podczas gruntownej modernizacji fortu w latach1912-13. Foto; 19.11.2019r.

Foto;10.02.2017 r.

Półkaponiera barkowa.Foto;19.11.2019 r.

Foto;18.06.2021 r.

Fort od czoła. Z zasobów Gminy Terespol.Foto;2015r.

Foto ze strony -ibrest.ru
Zdjęcie Fortu VII w Łobaczewie wykonane ze sterowca w 1915 r.

Koszary Fortu VII w Łobaczewie.Niestety ,ale w tym roku-z powodu pandemii, jestem tu nieobecny.Foto;22 lipca 2020 r.

Rok 2021-bywam tu częściej.

Foto;9 maja 2021.

W fosie fortecznej ponownie pojawiła się rodzina łabędzi.Foto;28.05.2021 r.


Foto;1.06.2021r.

Foto;11.06.2021 r.

Dzisiaj-24.06.2021 r spotkałem przy fosie fortu młodego jelenia.

Foto;09.07.2021 r

Foto;10.07.2021 r.

Foto;20.07.2021 r.

Dzieło Międzyfortowe Kobylany I otwarte do zwiedzania.

RAJD ROWEROWY.

http://mokterespol.com/index.php/1449-rodzinny-rajd-rowerowy-tajemnice-twierdzy-brzesc-08-08-2021-przyjmujemy-zapisy-2

http://mokterespol.com/index.php/1459-tajemnice-twierdzy-brzesc-relacja-z-rajdu-rowerowego-08-08-2021

W dniu 08.08 br. Fort VII w Łobaczewie Małym odwiedziła- zorganizowana przez MOK w Terespolu, wycieczka rowerowa.

Na prośbę organizatorów i uczestników podjąłem się zadania oprowadzenia gości po forcie. Po przedstawieniu się i oznajmieniu jaką rolę tu pełnię-społecznego opiekuna obiektu zabytkowego, następnie omówieniu zagrożeń w trakcie poruszania się i apelu o swoje bezpieczeństwo, rozpoczęliśmy zwiedzanie fortu.

Pierwszym obiektem do którego dotarliśmy było miejsce, gdzie zachował się schron na armatę, z którego oddawano wystrzały, nad wałem. W języku francuskim-z którego pochodzi wiele określeń fortyfikacyjnych, miejsce takie określa się terminem -barbeta.

Następnie przeszliśmy przed kaponierę (z j.franc.) barkową-obronną budowlę do ochrony fosy fortu. Tu wskazałem pochylnię (apparel z j.franc) po której wciągano-wtaczano armaty na wał wysoki, skąd prowadzono ogień do atakujących fort.

Dalej przeszliśmy przed ambrazury, otwory strzelnicze przez które oddawano ogień z armatek Nordenfelda -57 mmm broniących fosę fortu. Następnie weszliśmy do środka kaponiery barkowej-wąski korytarz był oświetlony lampkami stojącymi na posadzce. Na samym końcu tego korytarza zachowały się pozostałości-mocowanie w podłożu, w postaci grubych żelaznych śrub, stanowiska armatek Nordenfelda.

W dalszej części przeszliśmy przez poternę centralną- (z j.franc) podziemny kryty chodnik do bezpiecznego poruszania się załogi fortu, w kierunku północnym, gdzie oglądaliśmy potężny schron na armaty przeciw szturmowe. Betonowe ściany tego obiektu-mają ok.5 m grubości (4,88m). Takie schrony są dwa- rozmieszczone symetrycznie po obu stronach poterny centralnej. Po opuszczeniu tego obiektu udaliśmy się na koronę koszar. Tam pokazałem fragmenty stanowiska obserwacyjnego-poprzecznica na koronie poterny centralnej i dalej na koronie koszar -wyloty przewodów kominowych i wentylacyjnych. Następnie, po zejściu z korony , udaliśmy się do środka koszar-gdzie oglądaliśmy potężne, ważące około 1,5 tony drzwi pancerne, przeszliśmy się kazamatami-salami służącymi skoszarowanym tu żołnierzom.

Przed koszarami przedstawiłem uczestnikom krótką historię naszego miasta, regionu i budowy Twierdzy Brzeskiej.

Po serii ciekawych pytań-w tym zadawanych przez młodszych uczestników wycieczki i moich odpowiedziach, nastąpiła chwila na pożegnanie.

Patrząc na sympatyczne, rozpromienione twarze uczestników oraz huragan braw którymi mnie nagrodzono, mogę przypuszczać, że ta część wycieczki była udana, a czas spędzony na tym forcie, w moim towarzystwie, nie był czasem straconym.

Serdecznie dziękuję uczestnikom i organizatorom za odwiedzenie tego fortu.

Karol Niczyporuk

Foto;15.08.2021 r.

Foto;21.08.2021r

Foto;22.08.2021 r.

Dnia 24.10.2021 r.

Podsumowanie wyników Projektu "VELO FORT".Foto;26.10.2021r

Więcej na ten temat tutaj;/http://www.brestheritage.by/prezentacija-proecta-velofort-v-terespole/

http://www.brestheritage.by/project/novuj-velomarchrut-s-mobilnym-prilocheniem/

http://kulturacyfrowa.org/projekty/velo-fort/

Na terenie fortu pojawiła się nowa tablica informacyjna.Oby los okazał się łaskawy ,oby stała na tym miejscu jak najdłużej.Foto;grudzień 2021r.

Topola przy fosie fortu nadgryziona przez bobry.Foto;11.02.2022 r

Niestety...Foto;12.02.2022r.

Jemioła rosnąca w koronie przy fortecznej topoli.Foto;14.03.2022r.

W fosie fortecznej pojawiły się łabędzie.Foto;14.03.2022r.

Wiosenne porządki.Foto;19.04.2022 r.

Foto;24.04.2022r

Pojawiły się małe łabędzie-chyba dziewięcioro?. Foto;13.05.2022r

Foto;15.05.2022r.

Foto;04.06.2022r

Wejście do koszar.Foto;19.06.2022r.

Foto;20.06.2022r.

Foto;26.06.2022r.

Foto;03.07.2022r.

Foto;09.07.2022r

Foto;09.07.2022r.

Łabędzie w fortecznej fosie.Foto;09.07.2022r.

Foto;23.07.2022r.

Foto;24.07.2022r.

Foto;07.08.2022r.

Fotorelacja z pobytu uczestników na Forcie VII w Łobaczewie Małym.

https://www.radiobiper.info/galeria/rodzinny-rajd-rowerowy-tajemnice-twierdzy-brzesc/

Kolejny rajd, którego uczestnicy zamierzają odwiedzić Fort VII w Łobaczewie planowany jest na sobotę 20 sierpnia br.Zapraszamy.

Uczestnicy Rodzinnego Rajdu Rowerowego wjeżdżają na teren fortu.Foto;20.08.2022r.

Foto;20.08.2022r.

Dzisiaj-02.09.2022r ,fort odwiedziła zorganizowana grupa rowerzystów z Urzędowa pow.kraśnicki,woj.lubelskie.

Pamiątki fortyfikacyjne z Gminy Terespol.

W fosie fortu pływają młode łabędzie,a w tle-na dalszym planie, dawny budynek mieszkalny komendanta fortu.Foto;18.09.2022r.

Łabędzie pływające w fosie fortu,w tle półkaponiera barkowa.Foto;18.09.2022r

Foto;25.09.2022r.

Foto;25.09.2022r

Koszary Fortu VII w Łobaczewie.Foto;18.12.2022r Fort zimą-

https://www.blogger.com/blog/post/edit/1557563764312994043/8252974451148269533

Koszary fortu.Foto;23.04.2023r

Lęgowisko łabędzi-fosa forteczna,od czoła fortu.Foto;23.04.2023r

W dniu 9.05.2023 r Fort VII w Łobaczewie odwiedzili uczniowie klas czwartych i piątych ze Szkoły Podstawowej im.S.Marusarza w Wojciechowie-powiat lubelski,Fotorelacja ze szkolnej wycieczki.

https://zswojciechow.pl/news/#photos:album:752