Cerkwisko to miejsce gdzie dawniej stała prawosławna cerkiew.
Koroszczyn to wieś na terenie Gminy Terespol. Historia Koroszczyna -dawniej Koroszczyno liczy sobie ponad pięćset lat. W XV wieku przez wieś przebiegał -Gościniec Łukowski. Był to ważny szlak drogowy prowadzący z Brześcia przez Koroszczyno- Kijowiec- Woskrynicze- Białą-Trzebieszów- Międzyrzec- Łuków i dalej na zachód Polski i Europy. Koroszczyno było wsią prywatną. W ciągu swej długiej historii miało wielu zmieniających się właścicieli. Jednak do najbardziej znaczących w historii wsi należą rodziny -Szujskich i Kuczyńskich. Szujscy to stary ród książęcy pochodzący z Wielkiego Księstwa Moskiewskiego. Jeden z przedstawicieli tego rodu książę Iwan Szujski w 1536 roku otrzymał od króla Polski Zygmunta I Starego wieś -Terebuń w powiecie brzeskim (po wschodniej stronie Bugu- ok.1 km od granicy Białorusi z Polską-na wprost wsi Łęgi w Gminie Terespol).
W tym czasie Koroszczyno należało do rodu Bohowitynów. Maryna Bohowitówna wychodząc za mąż za Szujskiego w posagu wniosła tę wieś. Szujscy byli jej właścicielami do upadku I Rzeczypospolitej. Oni też ufundowali w Koroszczynie cerkiew prawosławną która- ponadto, służyła poddanym z folwarków Szujskich w- Malowej Górze,Starzynce,Berezówce i Samowiczach. Postawiono ją na wzgórku po zachodniej stronie ulicówki- w 1572 roku. Prawdopodobnie była ona drewniana, na rzucie prostokąta, orientowana. Po zawarciu Unii Brzeskiej-1596, stała się cerkwią unicką. Wielu pokoleniom mieszkańców tej ziemi była świątynią, a teren wokół niej miejscem pochówku-cmentarzem.
W 1794 roku to miejsce stało się cmentarzem dla polskich żołnierzy z Dywizji K. Sierakowskiego, którzy stoczyli bój pod Terespolem z Korpusem wojsk rosyjskich gen.A. Suworowa.
W księgach metrykalnych zmarłych za rok 1794 w Koroszczyńskiej cerkwi kapłan po polsku zapisał-
"Roku 1794 miesiąca września, 8 dnia według wschodniego stylu (19.09.1794) z oddziału wielmożnego Sierakowskiego, polskiego komendanta albo generała w Koroszczynie i za Koroszczynem wojska rosyjskie zabiły 223 żołnierzy polskich, ciała których pogrzebano na cmentarzu cerkwi Koroszczyńskiej, większa część w różnych miejscach na koroszczyńskich polach gdzie i zabici byli".*
W 1835 roku Koroszczyn i okoliczne włości nabyła rodzina Kuczyńskich, która władała tymi dobrami do 1944 roku.Córka Leona Kuczyńskiego ostatniego właściciela Koroszczyna-Teresa Kuczyńska w 1997 r odkupiła pałac z pozostałym parkiem.
W 1875 roku ukazem carskim skasowano Unię Kościelną z 1596 roku i cerkiew w Koroszczynie ponownie stała się prawosławną. W czasie I wojny światowej- wycofujące się na wschód wojska rosyjskie cerkiew w Koroszczynie spaliły.Cerkwi już nie odbudowano.Wyznawcy prawosławia chodzili do cerkwi w Brześciu n/Bugiem.
Po śmierci Józefa Piłsudskiego- 12.05 1935 roku, ówczesny właściciel majątku w Koroszczynie-Leon Kuczyński postanowił ufundować pomnik by upamiętnić Marszałka Polski. Pomnik Niepodległości był wyrazem hołdu i pamiątką na cześć J.Piłsudskiego i Pułku Legionów, który przez Koroszczyn przechodził i tu kwaterował 28-29 sierpnia 1915 roku. Pomnik rozpoczęto budować na terenie cmentarza przy cerkwisku- lecz nie dokończono, z powodu wybuchu wojny.
Po II wojnie światowej-w 1947,z Koroszczyna
wywieziono prawosławnych mieszkańców , w rejon Braniewa i
Kętrzyna. Cerkwisko pozostawiono własnemu losowi.
Inicjatorami opieki nad cerkwiskiem i dokończenia budowy pomnika w Koroszczynie byli: Rada Gminy Terespol i Wójt Gminy Terespol- Krzysztof Iwaniuk. Uroczyste odsłonięcie Pomnika Niepodległości, a zarazem Pomnika Nieznanego Żołnierza nastąpiło -11 Listopada 2004 roku, w 86 rocznicę odzyskania przez Polskę Niepodległości.
Myślę, że przejeżdżając przez Koroszczyn warto na chwilę zatrzymać się przy cerkwisku- Pomniku Niepodległości - Nieznanego Żołnierza i pogrążyć się w zadumie nad losem tego miejsca.
Czy tak mogła wyglądać cerkiew w Koroszczynie ?.
1*Dopisek-21.01.2018r.
https://dlib.rsl.ru/viewer/01002861425#?page=1
Dzięki pomocy internauty- Mariusza Wachulika, możemy obejrzeć zdjęcie Koroszczyńskiej Cerkwi wykonane zimą 1899-1900 roku.Te foto znajduje się w "Albumie pól bitew stoczonych przez Suworowa w 1794 r".Koroszczynska Cerkiew-to foto na stronie 73.Pozostałe zdjecia są też niezwykle ciekawe.Zachęcam do obejrzenia.
Dziękuje M.Wachulik za wskazanie Albumu.
Pierwotnie -być może, na tym wzgórzu,w tym miejscu, stała cerkiew.foto-2016r
Foto;2016 r.
Foto;2016r
Pochylony do ziemi i uszkodzony krzyż na cmentarzu przy cerkwisku.Foto-Krzysztof Tarasiuk-przed 2000 rokiem.
Uszkodzony krzyż na pomniku żeliwnym na cmentarzu przy cerkwisku.Na drugim planie niedokończony Pomnik Niepodległości fundacji L.Kuczyńskiego.Foto-K.Tarasiuk-przed 2000 rokiem.
Pomnik Niepodległości i Nieznanego Żołnierza przy cerkwisku w Koroszczynie.foto-2016r.
Obchody 232 Rocznicy Uchwalenia Konstytucji 3 Maja.Foto;03.05,2023r.
Postawiony i naprawiony krzyż- pomnik na cmentarzu przy cerkwisku.foto-2016r.
Naprawiony pomnik żeliwny na cmentarzu przy cerkwisku.foto-2016r.
Pomnik Niepodległości i Nieznanego Żołnierza -widok ogólny.foto-2016r.
Tablica informacyjna przy pomniku.foto-2016r.
Dolna część Pomnika.
Fragment Pomnika.Napis u góry-"PROCHY NIEZNANYCH OBROŃCÓW OJCZYZNY".
Daty kampanii wojennych o Niepodległość Polski.
Górna część Pomnika zwieńczona Krzyżem Virtuti Militari.
Model pomnika wykonany ze słomy-rękodzieło Jarosław Gręziak.
Nie istniejący Pomnik w Koroszczynie upamiętniający poległych żołnierzy roku 1794r.
Pomnik na skraju majątku Kuczyńskich postawiło w 1902 r Ministerstwo Wojny carskiej Rosji i garnizonu Twierdzy z Brześcia Litewskiego.
Po środku forteczny znak terenowy ,częściowo zasłonięty drzewami wiśni.
Ten sam forteczny znak terenowy-w zbliżeniu.foto-2016r.
Przybliżone miejsce gdzie znajdował się pomnik.Jadąc prze Koroszczyn w kierunku Malowej Góry ,przy końcu wsi,po lewej stronie na wzgórku, na wysokości słupa energetycznego i fortecznego znaku terenowego Twierdzy Brzeskiej.
*
Варшавский Военный Журнал,1903r N-2,
tłum.z ros.
Warszawskie Czasopismo Wojskowe,1903r.N-2
O bitwie Pod Terespolem-
http://prochowniaterespol1.blogspot.com/2014/09/rocznica-bitwy.html
1*Dopisek
https://dlib.rsl.ru/viewer/01002861425#?page=1
Opracował i pozostałe foto;K.Niczyporuk.
