Kamień jest symbolem wiecznego trwania.
Stąd też, w różnych formach, w wielu funkcjach występuje od tysięcy lat.
W tym poście chcę przypomnieć jego funkcję użytkową, jako podstawowego materiału w bruku nawierzchni ulic i dróg.
Bruk był znany już w starożytności. Wynaleźli go Sumerowie. Brukowali ulice swoich miast- Uruku i Babilonu, ale mistrzami w budowie ulic i dróg- z wykorzystaniem bruku- byli starożytni Rzymianie. Wraz z upadkiem Cesarstwa Rzymskiego o bruku zapomniano. Europa przypomniała o nim kilkaset lat później i powoli zaczął on wracać do łask. Ulice Paryża brukowano już w XII wieku, Krakowa w XIV, a Warszawy jeszcze później.
"Już w XVI w. niektóre ulice (Warszawy) zostały wybrukowane: lustratorzy zanotowali w 1564 r., że miasto posiada dwie brukowane ulice, na inne zaś,<< bardzo błotne>>, zwozi się właśnie kamienie." *1
Maksymalne wykorzystanie bruku przypada na wieki XIX i początek XX . Następnie dominującym materiałem budowlanym dróg i ulic staje się asfalt i obecnie betonowa kostka brukowa. Skala inwazji tych materiałów jest tak ogromna, że tworzą się-
"asfaltowe łąki wielkich miast". *2
Czarną masą zalewano nieomal wszystkie place, ulice i drogi, mniemając powszechnie, że jest to przejaw elegancji i nowoczesności.Masowe użycie kostki betonowej spowodowało utratę swoistego uroku wielu miast. Monotonia i jednorodność zdominowały powierzchnie krajobrazu miast, ale przyszło otrzeźwienie. Wszczęto alarm.
(Dopisek .W maju 2020 roku na polecenie władz przystąpiono do zrywania asfaltu z jednej z ulic Wiednia i przywracania terenów zielonych.)
Bardziej wrażliwi obejrzeli się wokoło i stwierdzili. Stary bruk z kamieni i naturalnej kostki jest piękny i warto go polubić. Należy go zachować, chociaż w tych miejscach, gdzie jeszcze pozostał, gdzie jest duszą, charakterem i stanowi klimat miasta.
Dziś wiele miast chwali się- słynie z tego, że ma swój niepowtarzalny, unikatowy bruk. Będąc w czeskiej Pradze wielokrotnie słyszymy:
-"stąpacie po starym omszałym praskim bruku, którym przechodzili się Szwejk i Kafka" *3.
Podobnie jest w Gdańsku, Krakowie i innych miastach.
My też, możemy się poszczycić, w swojej okolicy mamy piękną, starą,carską brukowaną drogę.
Jest to droga między Łobaczewem Dużym, a Koroszczynem.
Pierwotnie była drogą forteczną między Fortem VII w Łobaczewie i Fortem"O" w Koroszczynie. Została wybudowana ponad sto lat temu-tuż przed pierwszą wojną światową i służyła celom wojskowym. Twarda nawierzchnia drogi przeznaczona była do sprawnego ruchu piechoty i jazdy. W czasach rzymskich z boku brukowanej drogi było jedno pobocze lub dwa po obu stronach, o miękkiej nawierzchni-żwirowane, przeznaczone dla nieosłoniętych kopyt końskich. Nie znano jeszcze wówczas sztuki podkuwania koni.
Nasza droga też ma dwa pobocza, została zbudowana w określonym kontekście historycznym- jako droga wojskowa, ale była i jest świadkiem historii naszej ziemi i nic nie umniejsza jej wartości estetycznych w krajobrazie okolicy.
Taka droga staje się już unikatem i może warto ją pozostawić. A gdyby tak jedną stroną drogi poprowadzić ekologiczną ścieżkę rowerową? Bez sąsiedztwa spalin samochodowych? Pomarzyć dobra rzecz. Przekazać jako wartościowy prezent, następnym pokoleniom. Będzie ona ciekawym dodatkiem do obiektów fortyfikacyjnych, które chętnie odwiedzają turyści obecnie i zapewne w przyszłości... Wokoło ładne krajobrazy zieleni, nowo projektowany zbiornik wodny- o powierzchni 25 ha i inne atrakcje.(adaptacja wieży obserwacyjnej na wieżę widokową-wys.ok.14 m,droga dla pieszych i rowerów wokół zbiornika).
Foto;16.08.2020r.
Otwarcie zbiornika wodnego "Czapelka".-Foto;19.07.2021 r
Kostka brukowa na jednej z ulic Pragi.
Kostka brukowa i pokrywa studzienki kanalizacyjnej na Starym Mieście w Lublinie. Kostka brukowa w Gdańsku. Po środku pokrywa studzienki kanalizacji deszczowej z herbem Gdańska w środku.
Kostka brukowa w Gdańsku. Pośrodku pokrywa studzienki kanalizacji sanitarnej z herbem Gdańska i wizerunkiem Fontanny Neptuna.
W naszej okolicy jest jeszcze kilka starszych brukowanych dróg fortecznych. Zostały one zbudowane pod koniec XIX wieku. Niektóre odcinki dróg zostały pokryte asfaltem, aby sprostać skali ich obecnego wykorzystania. Na mapie kolor czarny i litera -a. Pozostałe odcinki o mniejszym nasileniu ruchu są drogami podrzędnymi. Stan zachowania jest pogorszony. Powierzchnia ich, pierwotnie pokryta była- szuterem, drobno pokruszonym kamieniem.
Asfaltowy odcinek Alei Marzeń skręcający w prawo w ulicę Kraszewskiego w Terespolu.Foto;2016r.
Pierwotnie droga prowadziła od Fortu VII w Łobaczewie do Fortu I-Kozłowicze, obecnie na Białorusi.
Zbliża się wiosna. Zapraszam na spacer i wycieczkę rowerową na świeżym powietrzu.Zachęcam do obejrzenia- na miejscu,pięknego bruku w krajobrazie naszej okolicy.
*1 Adam Kersten-Warszawa Kazimierzowska 1648-1668.str.89.Warszawa 1971.
*2https://www.youtube.com/watch?v=JCLsoFLS3MY
*3 http://krakow.wyborcza.pl/krakow1,35798,5605065,Rafal_Romanowski__Wow__jaki_bruk.html
Tekst i foto: K.Niczyporuk
