poniedziałek, 14 marca 2016

Koszary Fortu VII w Łobaczewie.

Zbliżając się do Fortu VII w Łobaczewie, na pierwszym planie widzimy ziemno-obronną budowlę. Są to koszary-budowla przeznaczona do kwaterowania załogi fortu. Ze względu na ich położenie w tylnej części fortu- po obu stronach szyi, nazywane są koszarami szyjowymi. W koszarach obecnie znajduje się sześć izb- kazamat, przykrytych ziemią.
Fort VII w Łobaczewie został zbudowany po 1883 roku w ramach rozbudowy Twierdzy Brzeskiej. Wchodził  w skład pierścienia otaczającego twierdzę , składającego się z dziewięciu fortów oznaczonych cyframi rzymskimi od I- do IX. Były to forty ceglano- ziemne oddalone od jądra twierdzy- cytadeli ok. 3-4 km.
Szybki rozwój artylerii i wprowadzenie do użycia bomb burzących spowodowało, że pod koniec  XIX wieku z budownictwa fortecznego wycofano cegłę zastępując ją betonem i żelazobetonem. Dotychczasowe ceglane obiekty fortyfikacyjne postanowiono zmodernizować -przebudować, wzmacniając je warstwami betonu.
Tak też stało się z ceglanymi koszarami Fortu VII. Trudnym dziełem przebudowy fortu, w tym koszar kierował kapitan inż.D.M.Karbyszew (1880-1945). Oto fragment wspomnień kpt.inż.Dogadina(1884-1974) który razem z Karbyszewem w latach 1911-1914 służyli w Twierdzy Brześć Litewski.

"Karbyszew miał za zadanie prowadzić prace na VII forcie.(Łobaczew) Był to stary fort z ceglanymi kazamatami, nie spełniający współczesnych wymogów fortyfikacji. Wraz z planowaną budową nowej linii fortów oddalonej na dużą odległość od centrum twierdzy, VII Fort, choć znalazłby się w drugiej linii, znajdował się jednak po stronie zwróconej w stronę przeciwnika, a zatem wraz z sąsiednim VI fortem (Terespol) miał istotne znaczenie, zwłaszcza do momentu wzniesienia brakujących jeszcze nowych fortów pierwszej linii. Prace nad przebudową Fortu w celu doprowadzenia go do stanu spełniającego wymogi nowej techniki, czyli, jak się obecnie mówi, modernizacja Fortu, polegały na wzmocnieniu ceglanych kazamat betonem i budowie dodatkowych elementów z betonu."*-tłum.własne z j.ros.

 Koszary ceglane, a po przebudowie betonowe miały ok.110 m długości. Trzy wejścia -na samym skraju od północy, jedno bliżej środka i od południa. Wejście północne było zakryte przelotnią zewnętrzną, wysuniętą poza obrys muru. Przelotnia to krótki ok.10 m masywny mur który ma chronić- przed obstrzałem i odłamkami pocisków, pancerne drzwi które prowadzą do wnętrza kazamat. Przelotnia przy wejściu bliżej środka koszar jest wewnętrzna, znajduje się w obrębie koszar. Tu zachowały się do naszych dni  pancerne drzwi. Południowa przelotnia- także wewnętrzna, widoczna jest na planie obiektu. Ta część koszar została zburzona w czasie I wojny światowej i obecnie widoczne tu są tylko ruiny.
W koszarach -po przebudowie,znajdowało się w sumie 11 izb-kazamat w tym prawdopodobnie 9 wyłącznie przeznaczonych  dla żołnierzy. Na skraju koszar od strony północnej znajdowała się kuchnia z-komorą na produkty oraz jadłodajnia. Na skraju od południa była latryna, dalej za przegrodą karcer. W dalszej kolejności zbrojownia i umywalnia. W kazamatach dla żołnierzy stało 8 łóżek podwójnych, po 4 wzdłuż ścian bocznych i jedno na tylnej ścianie od okien. W sumie w jednej izbie  spało18 żołnierzy. W 9 izbach mogło spać 162 żołnierzy. Pozostała część załogi pełniła dyżury na stanowiskach bojowych oraz służbę wartowniczą . Załogę takiego fortu stanowiła -najczęściej rota, licząca ok.240 ludzi. Kazarmy ogrzewano za pomocą pieców cylindrycznych wykonanych z grubej blachy .Piece ustawiano przy oknach- w co drugim przejściu. Kazamaty oświetlano za pomocą lamp. Przed koszarami znajdowały się dwie kamienne studnie na wodę.  Dotychczas nie udało mi się ich odnaleźć. Na koronie koszar zachowały się kanały kominowe i wyciągi wentylacyjne.
W okresie międzywojennym koszary były wykorzystywane przez Wojsko Polskie  na potrzeby Zbrojowni NR.1 z siedzibą w Brześciu n/Bugiem.
Po drugiej wojnie światowej służyły jako magazyny gospodarcze, a dwa lata temu była tu prowadzona uprawa grzybów.
Koszary obecnie -po wcześniejszym uzgodnieniu, są otwierane i udostępniane zwiedzającym.

Zachowana część koszar Fortu VII w Łobaczewie-spojrzenie z północy w kierunku południowym.
Te same koszary-spojrzenie z południa w kierunku północnym.
 Zachowana część koszar od strony przeciwnika .Pierwotnie z tej strony koszary obsypane były ok. 4m warstwą ziemi, którą stąd wybrano w późniejszych latach.
Pozbawiona ziemi-odsłonięta część koszar.Widoczne są górne poziomy starych ceglanych ścian dwóch początkowych  kazamat .Mają one profil łukowy dostosowany do sklepienia kolebkowego kazamat.
Południowa-zburzona część koszar.
Z drugiej strony.

Początkowy obrys  zabudowy zburzonej części  koszar- od strony południowej.
Przelotnia zewnętrzna wysunięta poza obręb muru.Przykryta  płasko i obsypana ziemią.
Dwa otwory do przelotni.Z lewej strony blaszane drzwi z prawej otwór zamurowany pustakami.Przeróbki współczesne.
 Korytarz przelotni.
Futryna drzwi pancernych w wejściu z przelotni do kazamat.
Przelotnia wewnętrzna z dwoma otworami -drzwi blaszane po lewej i zamurowany otwór po prawej.
Korytarz przelotni wewnętrznej z otwartym skrzydłem drzwi pancernych prowadzącym do kazamaty.
 Przejście z kazamaty do poterny centralnej-zakrytego tunelu komunikacyjnego.
 Jedna z izb-kazamat koszarowych.Spojrzenie w kierunku okien-zamurowane z niewielkimi otworami u góry.Wymiary kazamaty; długość-12.60m,szerokość-5,40m,wysokość-3.60 m. Zewnętrzna grubość muru ok.120 cm.
 Kazamaty połączone wejściami umieszczonymi na jednej osi.
 Być może takimi lampami naftowymi oświetlano wnętrza kazamat.?Ciekawy wizerunek na szkle-dwugłowy carski orzeł ?.
Kazamata -widok na ścianę z otworem  do kanału kominowego.

Jeden z zachowanych wylotów kominowych.

 Wylot kominowy w zbliżeniu.
 Obmurowany wylot wentylacyjny.
Wylot ciągu wentylacyjnego-zbliżenie.
Wysadzona na koronie pyta betonowa na ostatniej zachowanej kazamacie.Dalej w kierunku południowym zniszczenia są coraz większe.Na podstawie tej fotki i następnych spróbuję pokazać jak podczas modernizacji wzmocniono ceglane stropy kazamat.
Pierwsza 50 cm warstwa betonu przykrywająca sklepienie kazamaty.
Drugą warstwę o grubości 1m stanowił piasek .
Trzecia warstwa  betonowa o grubości ok.120cm.
 Wzmocnienie stropu betonem.
Kazamaty zajęte pod  pod uprawę grzybów.Rok 2009.Foto;A.Dymel-Zasoby Gminy Terespol.
Zachowana część koszar szyjowych Fortu VII w Lobaczewie. Marzec-2016r

 Zbiornik nieznanego przeznaczenia?Miejsce odkryte we wrześniu 2016r.foto-30.09.2016r.

                                   Foto;kpt.inż.W.M.Dogadin (1884-1974).

                     Foto; kpt.inż.D.M. Karbyszew(1880-1945).

Foto  z zasobów Memorialnego Kompleksu Twierdza Brzeska-Bohater-Brześć-Białoruś.Za pomoc w uzyskaniu foto i możliwość udostępnienia dziękuję koledze Aleksandrowi Korkotadze-kustoszowi Fortu V Brzeskiej Twierdzy w Brześciu.


*http://rufort.info/library/dogadin/dogadin.html 

 Nadmieniam-forty można obejrzeć przy zachowaniu wszelkich środków bezpieczeństwa.Na własne ryzyko i odpowiedzialność.

Tekst i foto: K.Niczyporuk




Brak komentarzy:

Prześlij komentarz